معرفت نفس از راه قواي حکومتي

براي شناخت نفس راههاي مختلقي بيان شده است. يکي از اين راه ها

شباهتي است که به قواي يک کشور دارد ؛ زيرا ريزکاري هاي در درون

هر شخص کمتر از يک کشور نيست به اين دليل براي شناخت نفس خيلي

تاکيد شده است تا جايي که حضرت امير فرمودند:«معرفه النفس انفع المعارف؛

خودشناسى سودمندترين دانش هاست».1

براي اداره يک کشور سه قوه نياز است ؛قوه مقننه براي وضع قوانين، قوه مجريه براي

اجراي همان قوانين که تصوبب شده و سوم قوه قضائيه که اگر جايي بر خلاف قوانين

عمل شد، رسيدگي کند و مجرم را به سزاي اعمالش برساند تا يک کشور امنيت

و آزادي لازم را داشته باشد.

خداوند معتال در درون هر شخص اين سه قوه را تعبيه کرده تا با تقسيم کار و شرح وظايف

مخصوص خود، انسان به راحتي به امنيت دروني و قلب سليم برسد.

براي اين کار عقل نظري را مسئول قوه مقننه گذاشت تا با علم و عقل ، خوب و بد ،زشت و زيبا ،

ظلم و عدل و...را بشناسد و کار علمي را از خيال و وهم تشخيص دهد و

در يک کلام قانون شناس خوبي باشد.

بعد از تشخيص و تصويب قوانين عالي که مثلا عدل خوب است ،صدق زيباست ،عبادت واجب است

و...آنها را به عقل عملي که قوه مجريه است تحويل مي دهد تا در مرحله عمل اجرا کند .

آن قدر اجرا  و عمل سخت است که تعبير به جهاد شده است (جهاد با نفس )چون اين قوه بايد

با غضب و شهوت بجنگد تا آنها را رام کند و تعديل کند نه تعطيل ،اگر پيروز شد ، قوه قضائيه خوشحال

و خدا را را شکر مي کند ولي اگر عمل نشد آن وقت او را ملامت و سرزنش مي کند.

چون قوه قضائيه وظيفه اش اين است که ببيند که قوانين مصوب درست اجرا شده است يا نه !

اگر اجر نشده برخورد کند.

اگر انسان در روز يک نفر را تحقير کرد ، ممکن است در همان لحظه بخندد و خوشحال باشد

ولي در شب نفس لوامه که قوه قضائيه اوست او را محاکمه مي کند که چرا اين کار را کردي؟

يا مثلا چرا فلان دروغ را گفتي ؟ يا چرا رشوه گرفتي؟ ...

قرآن مي فرمايد:لا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيامَةِ ? وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ2

اگر نفس گوش به حرف اين قوه داد و خود را محکوم کرد و فردا سراغ آن اشتباه نرفت ، 

در صراط مستقيم حرکت کرده و نفس خود را از آلودگي ها پاک کرده و آينده خوبي در انتظار اوست

و اگر گوش نکرد و کم کم نفس به دروغگويي وامثال آن عادت مي کند و در حقيقت قوه قضائيه را

از کار انداخته يا ضعيف کرده و راه براي نفس اماره و وسوسه شيطان باز کرده و بد فرجامي در

انتظار اوست.

اگر قوه قضائيه هر کشوري قوي باشد و رشوه نگيرد خطاي و جرم آن به مقدار قابل توجهي کاهش مي يابد؛

چون اگر اين قوه بيدار و مراقب باشد هر جرمي روز مرتکب شود شب خوابش نمي گيرد تا با توبه ان را پاک کند ولي

اگر خودش هم فاسد شد قواي ديگر هم ديگر کارآيي ندارند و هرج و مرج و اظطراب درون را سياه و تيره مي کند .

1-شرح غررالحكم ودررالحكم (خوانسارى)، ج‌6، ص‌148.

2-سوره قيامت آيه 1و 2